Đời thay đổi khi ta có một lý do ... vớ vẩn

Năm tôi mười lăm tuổi, sau khi thi tốt nghiệp phổ thông cơ sở xong thì tôi chỉ có chơi thôi. Năm đó tôi tốt nghiệp điểm cao thứ nhì, sau một nhân vật mà tôi đồng ý thua ngay đầu, bởi vì con bé đó nó chăm học đến mức thượng thừa, tôi thì không được như thế. Thua là thua cái môn văn thôi, chứ còn mấy môn khác tôi vẫn cầm cự tốt chứ không tới nỗi. Một vài hôm sau khi biết kết quả, mẹ tôi bảo: Mày đi thi vào trường Lê Hồng Phong đi con. Thế là tôi, một đứa chỉ nghe nói về cái trường đó gần như là một nơi huy hoàng rực rỡ, ngạc nhiên rồi cũng hý hoáy chuẩn bị đi đăng ký học luyện thi.

Nhà tôi cho đến lúc đó không ai rành thành phố cả, thậm chí chẳng biết làm sao đến cái trường đấy. Ba tôi là người hay đạp xe vào Chợ Lớn mua hàng về bán nhưng chỉ loanh quanh khu Chợ Lớn là cùng. Mẹ tôi thì mấy năm trước học tại chức Đại học Sư Phạm ở gần trường đó, nhưng khổ nỗi mẹ tôi toàn đi xe buýt, chả biết đường mà đi xe đạp. Tôi thì càng mù tịt. Cuối cùng mẹ tôi nhờ anh Ninh con một người bạn của ba tôi dẫn tôi đi đăng ký học luyện thi ở cái trường đó. Đến nơi thấy cái trường hoành tráng khác xa cái trường làng tôi học từ bé tới lớn, tôi khớp quá chừng. Lò dò vào hỏi ông bảo vệ ngồi ở cổng thì bị ổng nạt hỏi đi đâu đây. Tôi lí nhí trả lời là đi đăng ký học luyện thi. Ổng cười ngất nói sắp thi tới nơi còn luyện cái gì. Người ta bắt đầu học luyện thi ngay từ hồi đầu năm lận, trễ lắm là ngay sau khi thi tốt nghiệp thì có mấy lớp cấp tốc, chứ giờ này thì ai mà mở lớp. Thôi rồi, coi như tiêu. Nhưng chả lẽ đến rồi về không, tôi đành mua đơn dự thi về nhà làm, dù sao cũng phải thử chứ.

Tôi tự điền đơn, tự nộp. Trong phần hồ sơ đó có một phần là phải nộp học bạ để chứng minh là học sinh khá với lại tốt nghiệp loại giỏi. Do trừơng tôi đang học là trường cấp 2-3 nên mặc nhiên tôi được tuyển thẳng lên cấp 3 tại trừơng mà không cần phải thi. Tuy nhiên, khi tôi muốn rút hồ sơ ra để làm đơn thi trường chuyên thì bị đe doạ là coi như mất quyền ưu tiên, nếu rớt thì coi như về đây phải thi lại như những đứa khác. Nhân vật nói chuyện đó là cô Hiệu phó đặc trách quản lý cấp 2. Tôi không rõ là con của cổ thì có bị như thế không, vì nó cũng thi cùng đợt với tôi mà. May mà mẹ tôi thuyết phục được ông Hiệu trưởng cho mượn học bạ copy sao y rồi trả lại, chứ không thì chả biết tôi có dám đánh đố số phận hay không.

Thực ra mối hiềm khích của mẹ tôi (hay cả nhà tôi) và cô Hiệu phó đó xảy ra chắc từ hồi mẹ tôi chưa đẻ ra tôi. Tính cô X. thì háo thắng còn mẹ tôi thì cũng cứng cỏi, chẳng chịu luồn cúi; cho nên cả nhà tôi bị bầm dập suốt. Và theo thói thường thì (như trong tiểu thuyết kiếm hiệp ấy) thì đời cha mẹ không giải quyết được mâu thuẫnt thì sẽ dùng con cái đấu tiếp. Đấu ở đây là chuyện học hành thôi.

Ba mẹ tôi có ba đứa con, còn cô X. thì chỉ có hai. Thằng lớn con của cô X. thì bằng tuổi anh tôi, còn con bé em nó thì thua tôi một tuổi. Nhưng thật ra để thành 2 cặp đấu nhau thì phải xảy ra một lần điều chỉnh để cho cân bằng. Từ bé tôi với anh tôi nhìn xấp xỉ nhau, cùng đi học mẫu giáo rồi cùng vào lớp 1 chung. (Chuyện đi học sớm hồi xưa là bình thường thôi). Năm lớp hai, nhà nước bắt đầu ra lệnh cấm không cho học trứơc tuổi. Và thế là đầu năm sau, tôi ngơ ngẩn nhìn cả đám bạn tôi lên lớp ba, riêng tôi phải học lại thêm một năm lớp hai mặc dù tôi đứng hạng nhất lớp năm trước. Cho đến giờ tôi thỉnh thoảng vẫn tưởng tượng lại cái cảm giác ngơ ngẩn của mình năm đó khi nhìn bạn bè xếp hàng vào lớp ba mà mình bị ở lại lớp. Không dễ dàng gì với một đứa mới 6 tuổi đầu. May mà tôi mau quên nên sau đó tôi vẫn đi học bình thường. Tất cả đều là do cô X tuân theo luật lệ mà ra. Trong khi đó, con bé con của cô, nó học ở xã kế bên, đàng hoàng lên lớp hai cho dù nó cũng đi học sớm hơn một tuổi. Vì hiệu trưởng trường đó không bắt nó ở lại lớp và cao hơn, vì bố nó là phó phòng giáo dục huyện!

Âu cũng là số phận, vì như thế thì cả hai nhà mới hình thành nên hai cặp đấu rõ rệt. Những năm cấp một trôi qua bình thường, vì ở trường làng chả có gì để học, và vì tôi là con thầy cô giáo nên mặc nhiên là tôi phải học giỏi, phải đứng nhất lớp. Những năm đó thì lần chạm trán trực tiếp đầu tiên giữa "thế hệ trẻ" là năm anh tôi học lớp 5, anh tôi cũng đi thi học sinh giỏi cấp huyện, thằng kia cũng thế. Và anh tôi điểm cao hơn ở vòng loạ thì phải, tôi không nhớ rõ lắm, mặc dù sau đó cả hai chả được vào vòng trong. Đến năm sau thì tôi đứng đầu vòng loại, được chọn đi thi thành phố cùng một đứa nữa (không phải con bé kia). Lần đầu tiên trong đời tôi biết thế nào là ngỗng đực thì trong hai tiếng đồng hồ tôi ngồi đọc nát cái đề mà không hề có một chút ý niệm gì về cách giải. Phải nói là những năm đó đề thi học sinh giỏi thành phố và quốc gia cho trẻ con lớp năm thật quái đản, mà có lẽ bây giờ cho một đứa tốt nghiệp đại học giải chưa chắc đã ra. Thế là tôi toi, nhưng kệ, có gì đâu mà nhục, dù sao tôi cũng hơn khối đứa không được vào phòng thi ( thấy chưa, tôiAQ từ hồi tí ti lận).

Lên cấp hai thì trường cấp 2 sáp nhập với cấp 3, và cô X về quản cấp 2. Hai đứa con cô cũng chuyển về trường tôi học. Anh tôi với thằng lớn của cô học chung lớp. Còn tôi thì học cùng khối với con bé kia, nhưng khác lớp vì khoá của tôi chả hiểu sao trường lại có cái ý định quái đản là ngược về quá khứ, cho con trai học riêng con gái học riêng. Năm đó anh tài của các trường lân cận chuyển về trường học khá nhiều, trong số đó đa số là tôi có quen khi đi thi hồi năm lớp 5, nên phần nào cũng biết nhau. Anh tôi tính vốn ham chơi, lại khá ngỗ ngược nên thừơng bị giáo viên mắng vốn, mẹ tôi cũng mấy lần lao đao vì chuyện học hành của anh. Còn thằng con cô X thì ngoan ngoãn, học hành ăn đứt anh tôi nên mẹ tôi càng rầu. Tính cô X thì cũng hay khoe, nên mẹ tôi thấy cũng nóng máu. May mà có tôi gỡ gạc. Giờ thì nói thế chứ ngày xưa tôi có biết gì đâu, đi học thì chỉ học thôi, chứ cũng chả có ý định tranh đua gì với con bé kia.

Thằng con cô X sau đó vào Lê Hồng Phong. Cô X khoe thôi rồi muốn bể trường. Cuối năm đó cô khoe con cô học giỏi tới nỗi
"lãnh thưởng nhiều ôm không hết, phải chở bằng xe xích lô" luôn. Mẹ tôi tính cũng đàn bà như ai, nghi ngờ lắm, vì làm gì một đứa trường làng, cho dù có giỏi mấy ở đây đi nữa, mà lên thành phố học ăn đứt bọn kia cho được. Thế là mẹ tôi xúi tôi đi thi. Cũng vì mẹ biết chắc con bé kia cũng thi.

Tôi luyện thi bằng cách làm mấy cái đề thi tuyển vào lớp 10 của mấy năm trước, được in sau cuốn sách Toán mà tôi học trong lớp. Mặc dù đọc bài giải rồi, tôi luôn luôn không biết làm cái câu khó nhất (cái phần đó thầy không dạy trong lớp mà chả hiểu sao đi thi người ta cứ cho. Công nhận hồi xưa mấy người cho đế thi tàn nhẫn thiệt). Tôi an ủi thôi được biết gì làm nấy vậy.

Và tôi đi thi với cái tinh thần tới đâu hay tới đó, cho biết với người ta. Môn Toán thì tôi làm được tất cả những gì tôi được học, và không làm tất cả những gì cho ngoài chương trình (có nghĩa là cũng phải 40% chứ không vừa). Môn anh văn thì mới thật là dở hơi, tôi làm được nhiều nhất so với hai môn kia mới kinh chứ (nhưng đó là do tôi ảo tưởng mà thôi). Còn môn Văn mới thật là buồn cười. Năm đó đề cho phân tích một đoạn trong bài "Người đi tìm hình của nước" của Chế Lan Viên. Bài này nằm trong phần đọc thêm, mà tôi thì có đọc đâu, thế nên phải sững sờ mất một lúc. Sau đó thì tôi ngồi phăng ra lung tung, nào là "Người" ở đây là nhân dân sống lầm than tăm tối bây giờ tìm đến với chân lý cách mạng cuộc sống thay đổi huy hoàng bla bla. Toàn những thứ ca ngợi giáo điều mà trước đó trong lớp tôi được dạy khi học thơ Tố Hữu. Sau đó về nhà tôi kể cho mẹ tôi nghe, mẹ tôi mới kêu trời. Hoá ra bài đó là ca ngợi Bác Hồ. Hic hic, nếu mà tôi biết trước thì có lẽ đã kiss ass đúng chỗ hơn rồi. Coi như đi toi, sai hoàn toàn, không hy vọng gì nữa rồi.

Thế là tôi đi chơi, tôi về nhà nội canh ông nội đang bịnh, chả mong chờ gì nữa. Nhưng tôi có biết đâu ba mẹ tôi thì vẫn. Vào một ngày gần ngày mà trường ấn định là có kết quả thi, ba tôi đi chợ về, trời hôm đó mưa ướt nhẹp mà ba tôi cười toe toét. Hoá ra ba tôi đạp xe đến trường Lê Hồng Phong xem điểm cho tôi. Lúc đó chỉ mới có điểm, chưa có kết quả đậu hay rớt. Thế là ba tôi đứng đó, đếm từ đầu đến cuối danh sách dự thi của ban A xem có bao nhiêu thằng cao điểm hơn tôi. Ba tôi bảo đâu cỡ hai trăm đứa gì đó. Mà chỉ tiêu là 240. Vậy là tôi có khả năng đậu, mặc dù điểm thi thì tệ ơi là tệ, cả ba môn (toán hệ số ba) mà có đâu hai lăm điểm rưỡi, mỗi môn có đâu 5 điểm mà thôi. Hi hi, hoá ra tôi làm văn hay đấy chứ, kiss nhầm ass nhưng mà kiss có nghệ thuật quá nên vẫn có điểm chứ không tới nỗi bị đánh trượt đài. Thật thương ba tôi, dầm mưa suốt từ trên trường về nhà mà vui lắm. (Hiếm khi nào ba tôi biểu lộ niềm vui rõ rệt như thế, cả đời tôi chỉ thấy có vài lần). Mẹ tôi cũng vui, tôi cũng vui, không phải vì tôi tin chắc mình sẽ đậu, mà là vì dù có rớt đi nữa thì ... điểm thi của tôi vẫn cao hơn con bé con cô X ... một điểm hai lăm.

Vài ngày sau, mẹ tôi có việc lên trường Đại học Sư Phạm, xong việc mẹ tôi cuốc bộ đi qua trường Lê Hồng Phong xem điểm chuẩn. Cả tôi và con bé kia đều đậu. Có điều tôi đậu hệ A, con bé kia hệ B. Me tôi mừng lắm, tất nhiên cái chính là vì tôi sẽ được vào học trường nổi tiếng, sẽ có tương lai đậu đại học (hồi xưa ở cái trường cạnh nhà tôi, đậu được đại học phải là người "xuất chúng" lắm kia), nhưng cái phụ cũng không kém phần quan trọng là từ nay mẹ không còn sợ phải nghe cô X lăng xê con của cổ học giỏi nữa.

Đến giờ, khi tôi đã lớn, thỉnh thoảng nhìn lại, tôi nghĩ có khi mình phải biết ơn cô X lắm lắm, vì rõ ràng nhờ có cô mà mình mới chuyển lên thành phố học, rồi tiếp tục có những cơ hội mà nếu ngồi ở trường làng chắc chẳng bao giờ tôi dám mơ tưởng. Hoá ra có những bước ngoặt của cuộc đời được quyết định vì một lý do tưởng như hết sức vớ vẩn. Nhưng đời mà, chuyện gì cũng có thể xảy ra, phải không?